تغییرات اتفاق افتاده ...

طراحی دیتیل /  طراحی تفصیلی پروژه های فرایندی و صنعتی از سال های گذشته تاکنون

همه ما کم و بیش اطلاع داریم در زمانهایی که کامپیوتری وجود نداشت و طراحی دیتیل واحدهای صنعتی و فرایندی بصورت سنتی و دستی پیگیری میشد، طراحی و مهندسی دنیای بسیار متفاوتی داشت. نقشه های مختلف (برای مثال نقشه های اسکلت فلزی و ایزومتریکها و پلن ها) بصورت مستقل از هم روی میزهای طراحی تهیه میگردید و مقایسه نقشه ها و بررسی همخوانی آنها نیز فرایندی نفس گیر و بسیار دشوار داشت. به همین ترتیب برآورد و تهیه لیست کالای مصرفی پروژه ها یک چالش بسیار بزرگ بشمار میرفت و این کار در دپارتمانهای های مختلف بصورت دستی انجام میشد و نقشه های اجرایی و لیست کالاهای مورد نیاز و ... با مشقت های فراوانی تهیه میگردید. با ورود کامپیوترها و پیشرفت مباحث نرم افزاری، این روشهای قدیمی، در حال حاضر به قدری عجیب و غریب و دور از ذهن هستند که نمی توان تصور کرد تا همین سی سال پیش اساسا روشی غیر از این وجود نداشت!! به دلیل وپژگی های منحصر بفرد کار تیمی منطبق با این الگوها، در آن دوران شرکت های بسیار محدودی در دنیا امکان ورود به این مباحث طراحی را داشتند. بصورت مشخص حداکثر کار مهندسی مثلا در کشورمان ایران، به تهیه و تولید بخش های کم اهمیتی از طرح اصلی (مثلا نقشه های ایزومتریک خطوط زیر 2 اینچ ) محدود میشد و سایر نقشه ها اساسا وارداتی بودند.

اما اکنون شرایط به شکل غیر قابل انکاری عوض شده و شرکت های بی شماری با استفاده از زیر ساخت های به روز کامپیوتری در حوزه طراحی های مختلف فعالیت میکنند. یکی از مهمترین اتفاقات مهندسی در پروژه های نفت و گاز رقم خورده است و انواع نرم افزارهای طراحی در مسیر طراحی دیتیل و استخراج نقشه های اجرایی مورد استفاده قرار میگیرند. با تمهیداتی، طراحی های اولیه در دپارتمان های مختلف بصورت هم زمان در نرم افزارها بارگذاری میشوند و بصورت گام به گام رشد میکنند. طرح های سازگار و اصلاح شده مختلف مهندسی، متناسب با بقیه قسمت ها مانند قطعات پازل از همان ابتدای کار در قاب نهایی پروژه سنجیده می شوند و بصورت همه جانبه ای در دوران طراحی دیتیل قابل ارزیابی و اصلاح هم هستند. نهایتا این نرم افزارها مجموعه کاملی از نقشه های اجرایی محوطه را تولید می کنند و گزارش کالای مورد نیاز برای اجرا و ... از این مدل ها حاصل میشود.

جالب توجه اینکه بخش هایی از نتیجه کار در روش های به روز کامپیوتری به همان عناوینی منتهی میشود که از روش های قدیمی استخراج میگردید. نقشه های ایزومتریک، نقشه های پایپینگ ، نقشه های ساپورت. معماری، اسکلت فلزی و ... از سالها پیش در بسته های طراحی و اجرا مطرح بوده و هست. اما این همه داستان نیست. گزارش های مختلف متریال مصرفی، برنامه های زمانبندی، تقدم یا تاخر اجرای قسمت های مختلف، هزینه ها، اختصاص منابع مالی با ملاحظات مختلف، انتخاب انواع تجهیزات صنعتی با توجه به شرایط پروژه و بارزسی های فنی و مهندسی در بستر نرم افزاری کار بسادگی قابل رصد است. از حدود 30 سال پیش به این سو به نرم افزارهایی صاحب سبک در طراحی دیتیل رسیده ایم. مثلا نرم افزاری مانند PDMS برای مدیریت طراحی دیتیل کارخانجات و مجتمع های فرایندی و کشتی ها و ... بستری فوق العاده را فراهم نموده است. چیزهایی که یا قبلا وجود نداشت و یا تابع الگوهای دشواری بود که انجام این خدمات را محدود به شرکت های انگشت شماری در دنیا میکرد، حال بصورت انکارناپذیری فراگیر شده است.

اما در مورد موضوع نقشه های ازبیلت، چیزی که بصورت سنتی از قدیم­الایام در پروژه های نفت و گاز و پتروشیمی در خصوص نقشه های ازبیلت یا به روز رسانی اطلاعات آرشیوی مطرح بوده حول این محور قرار داشته که تغییرات خواسته یا ناخواسته پس از اجرای نهایی سیستم ها به نحو مطلوبی در نقشه های اولیه منعکس گردد و در آرشیوهای مهندسی کارخانجات و مجتمع ها نگهداری شود. اما هدف از در اختیار داشتن نقشه ازبیلت چیست؟ یا هدف نقشه ازبیلت چیست؟ هدف از این کار اساسا به این نکته باز میگردد که در مراجعات بعدی کارفرماها یا طراحان برای انواع تصمیم گیری های مهندسی ( بهینه سازی ها، نوسازی ها، افزایش ظرفیت ها و ...) با نقشه هایی سر و کار داشته باشند که مطابق با آخرین وضعیت اجرایی باشد. اما نکته جالب توجه اینجاست، جایی که همه طراحی های مدرن و حتی پیش پا افتاده در فضای های سه بعدی نرم افزارهای کامپیوتری پیش میرود و همه تولید کننده های معتبر تجهیزات صنعتی در دنیا، مدل های سه بعدی تولیدات خود را برای سهولت در تصمیم گیری های فنی به مشتریان خود عرضه میکنند، در اختیار داشتن هارد کپی نقشه های یک واحد فرایندی حتی اگر همه آنها به فرض محال ازبیلت و صد در صد درست و دقیق هم باشند، چه کمکی به کارفرماها میکند؟

در مورد اتفاقی میخواهیم صحبت کنیم. اتفاقی مهم! اتفاقی به بزرگی جابجایی طراحی های مهندسی از میزهای معمولی طراحی و راپید و کاغذ کالک و ... به کامپیوترها. اتفاقی که امروزه طراحی مهندسی را دگرگون کرده است.

اسکن لیزری سه بعدی واحدهای فرایندی و صنعتی و تولید مدل های سه بعدی ازبیلت.

چگونه میتوان مزیت مدل های سه بعدی ازبیلت که شامل همه جزئیات زنده و به روز محوطه است را با نقشه های دو بعدی ازبیلت سنجید؟ آیا اساسا این مقایسه، مقایسه درستی است؟ نخیر. کافی است به ارتباط سیستماتیک بین این دو پدیده نگاهی بیاندازیم. نسبت یک مدل سه بعدی که همه چیز را در کنار هم نشان میدهد و در انواع نرم افزارهای مهندسی قابل بارگذاری است با یک نقشه دو بعدی که حداکثر کارآمدی ش انعکاس آخرین وضعیت اجرایی یک آیتم خاص است، چه می تواند باشد؟ سوال دشواری نیست. در روش های به روز شده مهندسی نقشه ازبیلت در ارتباط با همه دپارتمان ها، یک محصول جانبی مدل های سه بعدی ازبیلت Point Cloud بشمار میروند. مدل سه بعدی ازبیلت " ابر – نقاط " محوطه های بهره برداری، بستر و یا درختی است که محصولات مختلفی دارد از جمله نقشه های ازبیلت. حالا این سوال مطرح است که چرا از نقشه ازبیلت به عنوان یک محصول جانبی یاد میکنیم؟ برای اینکه در طرح های امروزه مهندسی غالبا نیازی نیست به دنبال نقشه دو بعدی بگردیم. چرا که حتی اگر آن را در اختیار داشته باشیم برای استفاده از آن در مسیرهای شناخته شده و ریل گذاری شده مهندسی، لازم است ابتدا آن را در نرم افزارهای مهندسی مدل سازی نماییم!!

چیزی که عملا در طرح های مهندسی به آن نیاز داریم مدل های ازبیلت است. مدل هایی که بررسی و سنجش توامان و در کنار هم همه جزئیات محوطه های صنعتی در حال بهره برداری را با مدل های سه بعدی از طرح های پیشنهادی جدید، در بستر خود فراهم نماید و حتی در صورت نیاز میتواند بصورت هوشمندانه ای منجر به تولید نقشه دو بعدی ازبیلت گردد.

همانگونه که با باز شدن پای کامپیوترها به فضای طراحی و مهندسی با افق های تازه ای در تهیه و تولید نقشه های اجرایی مواجه شدیم و طراحی و مهندسی بشکل خیره کننده ای ارتقا یافت، نقشه های ازبیلت هم با یک تاخیر منطقی در همین مسیر دستخوش تحولاتی شگرف شده است. و ما با مدل های ازبیلت سر و کار داریم. به عبارت دیگر در روش های مدرن طراحی و مهندسی بساط کارهای دو بعدی تقریبا برچیده شده و ما ناخواسته وارد فضای مهندسی متفاوتی شده ایم. تغییرات اتفاق افتاده و کسانی که می خواهند از قافله عقب نمانند، باید خود را با تغییرات همسو کنند.

روشن است که قصد ما انکار اهمیت نقشه های ازبیلت نیست و تولید و در اختیار داشتن این نقشه ها در شرایطی خاص می تواند ضروری هم باشد. اما تلاش ما به عنوان یک شرکت پیشرو و صاحب سبک، شفاف سازی نیازهای واقعی و به روز از یک مجتمع صنعتی است. تهیه مدل های سه بعدی ازبیلت اکنون ایده ای فوق العاده و پیشرو بشمار میرود. حتی فراتر از یک نیاز مهندسی برای اهداف طراحی و مهندسی بصورت خاص، بلکه به عنوان یک آرشیو معتبر الکترونیکی برای مواجهه با هر ریسک و خطری در واحد های صنعتی بصورت عام!

به این ترتیب با پیشرفت های شگرف تکنولوژی اسکن لیزری و مدل های ازبیلت ابر نقاط، حتی مدل سازی کامپیوتری و تولید مدل متناظر الکترونیکی از این مدل ها هم آنچنان توجیهی ندارد. در کل به این موضوع باید توجه ویژه داشت که جنس نیازمندی های طراحی و مهندسی از نقشه های دو بعدی به فضای سه بعدی (مدل های سه بعدی) نقل مکان کرده و صرف هزینه و زمان برای تولید محتوای دوبعدی منطقی بنظر نمی رسد مگر در شرایطی خاص که میتوان بصورت جداگانه در مورد آن صحبت کرد.

در نهایت باید اشاره کرد، مدل سازی کامل مدل های point cloud در نرم افزارهایی مانند PDMS هم تابع شرایطی است. غالبا نیازی نیست این اتفاق بیافتد و تولید مدل های PDMS و به دنبال آن نقشه های دو بعدی ازبیلت هم  یک نیاز جدی نیست، چرا که سازمان دهی و تولید آن برای استفاده های آتی بصورت بالفعل و بالقوه دو ایراد اساسی دارد. بالفعل از این زاویه که هزینه بر است و بالقوه از این جهت که در طول زمان بهره برداری میتواند به دلایل مختلف بخاطر شرایط بهره برداری اعتبار خود را از دست بدهد.