ساخت و ساز و کپی کردن واحدهای صنعتی و فرایندی

طی سالهای اخیر با توجه به مباحث اقتصادی و همچنین توسعه بازارها با پدیده های نوظهوری در صنعت و واحدهای فرایندی سر و کار داشته ایم. ساخت و ساز یک واحد بهره برداری مشابه در کنار نمونه موجود با هدف افزایش ظرفیت و .... این ایده ها و پروژه ها در یک نگاه کلی موضوعی قابل تامل است. پروژه هایی که کم و بیش منطقی بنظر میرسند. راه های طی شده برای مکان یابی اجرای مجتمع، چالش های مرتبط با اجرای واحدهای صنعتی، کشف بازارها، رفع موانع تولید در یک واحد فرایندی و شناسایی گلوگاه های مختلف و ... بصورت بالفعل هزینه و زمان قابل توجهی را روی دست صاحبان صنایع میگذارد. در صورت موفق بودن این نوع سرمایه گذاری ها وسوسه برای اجرای واحدی مشابه موضوع غریبی نیست. بخصوص در شرایطی که هزینه اجرای مجدد و بازاریابی و استقرار آن میتواند بسیار کمتر از سرمایه ای باشد که در بار اول صرف پروژه گردیده است.

در این نوع از پروژه ها، احداث واحد جدید بر اساس مدارک مهندسی و نقشه های اجرایی قابل استخراج از واحد در حال کار یک میانبر ساده برای کاهش هزینه های مهندسی و اجراییست. جایی که مستندات پایه پروژه قبلی، در مورد واحد جدید الحداث نیز صدق میکند و آنچه که باید مورد توجه باشد تولید مجدد نقشه های اجرایی بر اساس جانمایی واحد جدید باشد. البته طبیعی است که بخشی از تاسیسات در حال کار، با تغییراتی معمول لازم است سرویس های مشترکی به واحد جدید نیز فراهم آورند. در هر حال  ورودی ها و خروجی های واحد جدید بنحوی با سیستم های قدیمی درگیر می باشند. تمام این موارد بصورت طبیعی تغییراتی را بر قسمت های قدیمی خواهند گذاشت که برای آنها نیز باید چاره ای اندیشیده شود.

جابجایی کارخانجات صنعتی یا واحدهای فرایندی از محلی به محل دیگر

در مواردی دیگر به دلایلی که اشاره شده و البته بعضی مسائل زیست محیطی با پدیده ای دیگری تحت عنوان جابجایی کارخانجات صنعتی و واحدهای فرایندی در حال بهره برداری روبرو می شویم. این موضوع هر چند در کشور ما تا حدی یک اتفاق جدید به شمار میرود که قدمت آن به بیش از 40 سال نمیرسد اما در کشورهای صنعتی موضوعی دیرپاست. کم و بیش کارخانجاتی را سراغ داریم که به دلایل مختلف از جایی به جای دیگر منتقل شده اند یا انتقال آنها در دست بررسی و اقدام می باشد. این اتفاق دلایل متعددی می تواند داشته باشد که رایج ترین آنها گسترش فضاهای زندگی شهری است. واحدهای صنعتی بیشماری که زمانی خارج از محدوده شهرها بودند اکنون در محاصره محلات شهری قرار گرفته اند به دلیل مخاطراتی که برای زندگی شهروندان ایجاد میکنند در معرض مشکلات و اتتقادات مختلفی قرار گرفته اند و با قانون گذاری های مرتبط با زندگی شهروندان یا به تعطیلی کشیده می شوند و یا مجبور به جابجایی شده اند. جابجایی به شهرک های صنعتی یا حتی شهرهایی دیگر، جایی که موجب افزایش راندمان آنها شده و هزینه های تامین مواد اولیه و بهره برداری را کاهش دهد.

امروزه جمع آوری این مجتمع ها، بسته بندی و نحوه حمل تجهیزات و نهایتا نصب و راه اندازی مجدد آنها یک تخصص در مهندسی مدرن بشمار میرود. شرکت های معتبر بین المللی در این زمینه وجود دارند که به همین منظور تجهیز شده اند. تجهیزات سخت افزاری مرتبط، چک لیست های گوناگون، روش های کد گذاری تخصصی هنگام بسته بندی ها، چارت های سازمانی توسعه یافته و افراد آموزش دیده به خدمت گرفته می شوند تا هزینه و زمان را در چنین پروژه هایی مدیریت نمایند.

مفاهیم ازبیلت (نقشه ازبیلت یا مدل ازبیلت)

در کنار همه این تخصص ها و اقدامات معین اجرایی برای عملیاتی کردن دو موضوعی که در عناوین بالا به آن پرداختیم، یکی از گلوگاه های تعیین کننده برای به انجام رساندن موفقیت آمیز چنین پروژه هایی در اختیار داشتن اطلاعات کامل مهندسی و آرشیوی آن مجتمع ها می باشد. اطلاعاتی که منعکس کننده آخرین وضعیت بهره برداری و در حال کار سیستم باشد. این جنس از اطلاعات پیشتر و در سالهای قبل از ورود تکنولوژی اسکن لیزری به عرصه صنعت، صرفا در چهارچوب نقشه های آرشیوی دو بعدی یا نقشه های ازبیلت واحدهای صنعتی می توانست در دسترس باشد از این رو نقشه های هارد کپی موجود در آرشیو کارخانجات یک محور اساسی برای چنین پروژه هایی بشمار میرفت. نقشه های ازبیلت اما اغلب دچار کاستی های عدیده ای بود. محتوی آن بطور معمول چیزی فراتر از یکسری اطلاعات دو بعدی نبود و مهم تر اینکه، هیچ موقع این نقشه های ازبیلت به روز هم نبودند و همواره نقایص و کاستی های فراوانی داشت و عملا بسیاری از قسمت های یک واحد بهره برداری اساسا فاقد نقشه ازبیلت بودند. اما از سال 2005 همسو با بسیاری از پیشرفت های مهندسی این موضوع نیز بشکل شگرفی متحول گردیده است. با سرعتی قابل توجه پدیده اسکن لیزری محوطه و تولید مدل ابر نقاط یا مدل های سه بعدی ازبیلت وارد مباحث مهندسی طراحی تفصیلی در واحدهای صنعتی و فرایندی گردید. مدل ازبیلت یا مدل های ابر نقاط به جایگاه بسیار مهمی در صنعت ساخت و ساز دست یافت و نقطه قوت انکار ناپذیری برای این جنس از پروژه ها شد. بطوری که انکار ویژگی ها و کارآمدی آن را برای سرسخت ترین و متعصب ترین مهندسان طراح نیز غیر ممکن بود، در چشم بر هم زدنی مدل های ازبیلت حاصل از عملیات اسکن لیزری زمینی تبدیل به محوری قدرتمند و بستری حاصل خیز برای استخراج انواع نقشه های ازبیلت صنعتی شده بود.

پیشرفت های تکنولوژیکی هر کاری را آسانتر و بهتر می کنند. اکنون تقریباً در هر زمینه از زندگی خود قادر به انجام کارهای بیشتری هستیم. هر بخش برای دستیابی به نتایج بهتر از روش های بخصوص فناوری در آن زمینه استفاده می نماید و صنعت ساخت و ساز نیز خواسته یا ناخواسته تحت تاثیر این الگوها قرار دارد. فناوری های جدید به صنعت ساخت و ساز کمک می کند تا با کاهش هزینه در مدت زمان کمتری به موفقیت ها و دستاوردهای بیشتری نایل گردد. مدل سازی سه بعدی در حال تغییر دنیای ارائه طرح های پیچیده مهندسی است. مدل سازی سه بعدی بر اساس مدل های ابر نقاط ازبیلت طراحان را قادر می سازد تا خلاقیت بیشتر و بررسی های دقیق تری روی طرح پیشنهادی خود داشته باشند. اکنون با اسکن لیزری محوطه های بهره برداری و تولید مدل های سه بعدی سازگار و منطبق با نرم افزارهای تخصصی طراحی و مهندسی، نه تنها این مشکل بصورت کامل رفع گردیده است بلکه اقدامات پیشرفته تری نیز در جهت ارتقای کیفیت پروژه هایی که جابجا می شوند در اختیار کارفرماها و طراحان می باشد. با اشرافی که این تکنولوژی برای ذی نفعان فراهم می سازد همزمان با جابجایی می توان به بهینه سازی سیستم ها و افزایش بهره وری و راندمان در محل جدید نیز نگاه ویژه ای داشت.

چالش ها :

پیشبرد صحیح و اصولی این جنس از پیشنهاد مهندسی در معرض دو آفت یا چالش شناخته شده قرار دارد.

چالش اول :

چالش اول و تعیین کننده به کارفرما یا مهندسانی باز میگردد که از دانش به روزی برخوردار باشند. کارفرمایانی که هوشمندانه و با چشمان باز از مشاوران باتجربه در این زمینه تخصصی استفاده نمایند. نقش تعیین کننده شرکت های مجری برای چنین طرح هایی نیز بر کسی پوشیده نیست. شرکت هایی که نسبت به پذیرش و بکارگیری تکنولوژی های جدید هوشمندی و انعطاف پذیری لازم را داشته باشند. با این حال کم نبوده اند کارفرمایان یا شرکت های مهندسی که به جهت ساده سازی صورت مسئله و تقلیل سهل انگارانه چالش های آن به ارتفاعی که خود بتوانند بر آن مشرف گردند همه این دستاوردهای نوین مهندسی را نادیده گرفته اند و به روش های منسوخ قدیمی و یا خلق الساعه ای روی آورده اند. پروژه هایی که از نهایتا از مسیرهای بسیار دشواری گذر کرده اند. طرح هایی که با صرف هزینه های کلان و برنامه های زمان بندی خارج از قاعده ای به انجام رسیده اند و به واقع نمی توان آنها را در ردیف پروژه های موفق دسته بندی کرد. مصداق آن مثال معروف که شخصی از تمام ابزارهای لازم برای کار فنی فقط یک چکشی را در اختیار داشته باشد و برای حل همه مشکلات خود بخواهد در تمام موقعیت ها از آن استفاده نماید. در این شرایط او صرفا دنبال میخی برای کوبیدن میگردد! حال انکه آنچه مشاهده می کند میخ نیست و پیچ است و چه بسا میخی که نباید سفت کوبیده شود!!

چالش دوم :

به نوع اطلاعات و مسیر بهره برداری از اطلاعات مدل ابر نقاط ( Point Cloud Data ) باز میگردد. توجه به این نکته بسیار تعیین کننده است که اکنون با تنوع قابل توجهی از اطلاعات ازبیلت حاصل از اسکنر های لیزری گوناگون و یا مدل های ابر نقاط در موضوعات مختلف مهندسی و صنعت سر و کار داریم که هر کدام برای ماموریتی مشخص کاربرد دارد. صحبت کردن در مورد جنس، محتوی، دقت، کمیت و کیفیت این اطلاعات مجال جداگانه ای را میطلبد. لیکن ما در مورد جنس معینی از این مدل ها در صنعت و واحدهای فرایندی صحبت میکنیم که به کار طراحی تفصیلی مان  بیاید. مدل های ازبیلت ابر نقاط که در مسیرهای شناخته شده و آزموده مهندسی به فرمت های سازگار با نرم افزارهای رایج طراحی و مهندسی منتهی گردند و در ادامه با بارگذاری در آنها منجر به تولید مدل های و هوشمند شوند. سایر مدل های ابر نقاط و پیشنهاد های متفرقه از سخت افزارها و نرم افزارهایی که ماموریت های جداگانه ای در سایر رشته های مهندسی دارند به هیچ عنوان کارگشا نبوده و جز اتلاف وقت و هزینه چیزی را عاید کارفرما نمی سازد. در طی بیش از 10 سال گذشته، نوظهور بودن این تکنولوژی در ایران بستری را برای افراد بی تجربه و  فرصت طلب فراهم نموده و در مواردی خسارت های قابل توجهی به کارفرماهای مختلف در صنعت نفت و گاز ایران وارد کرده است. توصیه میگردد به این نکته توجه فرمائید که مدل Point Cloud ی که مثلا در حوزه معماری استفاده میگردد در مباحث نفت و گاز و راهسازی و ... جایگاهی ندارد و محصولی که به عنوان Point Cloud در واحدهای فرایندی مورد نیاز طراحان می باشد ارتباطی به مدل های ازبیلت راهسازی و محیط زیست و ... ندارد. 

آسیب چند وجهی این حرکت های غیر تخصصی نه تنها متوجه کارفرماها بوده و هزینه و زمان آنها را هدر داده است بلکه در یک نگاه غیر کارشناسی باعث خدشه دار شدن کارآمدی تکنولوژی اسکن لیزری و تهیه و بکارگیری این مدل های ازبیلت در مباحث تخصصی مهندسی گردیده است. این موضوع برای شرکت روبش که با تمام توان و تخصص و هزینه در این زمینه فعالیت ها وارد شده است هزینه ساز بوده است. پیشنهاد ما برای اسکن لیزری سه بعدی کارخانجات و واحدهای فرایندی و صنعتی یک ماموریت ترکیبی به روز، کارآمد و مفهوم در دنیای مهندسی است. ماموریتی که در آن نقش مهندسان طراحی تفصیلی (طراحی دیتیل) مکانیک، برق، عمران و شیمی و علوم کامپیوتری و نقشه برداری ... در تهیه مدل های ابر نقاط و استخراج اطلاعات مهندسی از این مدل ها تحت نرم افزارهای رایج مدل سازی کاملا در هم تنیده است.